مطالعه تطبیقی مسئولیت مدنی ناشی از تولید، عرضه و تجویز فرآورده های دارویی در حقوق ایران، انگلیس و آلمان

فرآورده های دارویی کالاهای ضروری و دارای ویژگی های خاص و متفاوتی هستند که این حقیقت لزوم تفکیک آنها را به لحاظ رژیم مسئولیتی از سایر کالاها پدیدار می نماید. از یک سو هیچ دارویی نیست که ضرری هرچند اندک را به دنبال نداشته باشد و اغلب به جهت پیچیدگی خاص این نوع کالا، بررسی و کشف عیب در آن سخت و دشوار و گاه غیرممکن است. به علاوه عیب و عوارض حاصل از دارو ممکن است تا سالها پس از مصرف آن آشکار نشود. از سویی دیگر فرآورده های دارویی در ارتباط مستقیم با سلامت و جان انسان هایی هستند که خود موجوداتی پیچیده تلقی می شوند و گاه واکنش های خاص مصرف کننده و ویژگی های فرآورده های دارویی در کنار هم منجر به بروز عیب و خطر می شوند. لذا مسئله اصلی اینست که آیا امکان تحمیل مسئولیت بدون تقصیر در این رابطه بر تولیدکننده، عرضه کننده و تجویزکننده این نوع کالا وجود دارد؟ یعنی همانند حقوق انگلیس و آلمان، صرف کشف عیب در کالا موجب تحمیل مسئولیت بر تولیدکننده و یا عرضه کننده گردد. واقعیت اینست که تحمیل مسئولیت بر داروخانه ها بعنوان عمده ترین عرضه کنندگان حرفه ای فرآورده های دارویی و نیز پزشکان در تجویز و استفاده از فرآورده های دارویی بایستی تنها مبتنی بر اثبات قصور فاحش و سنگین باشد و خطاهای کوچک و قابل اغماض را نباید مبنای الزام به جبران خسارت قرار دهیم. در تحمیل مسئولیت بدون تقصیر بر تولیدکننده ی فرآورده های دارویی نیز بایستی بسیار با احتیاط رفتار نمود چرا که نتیجه حاصل از تحمیل مسئولیت شدید بر تولیدکننده ی این نوع کالا، بدون حمایت اولیه از او و وجود نظام بیمه ای قوی و در نتیجه ورشگستگی تولیدکننده و یا کاهش تولید این کالا، دارای عواقب فاجعه بار و جبران ناپذیر در جامعه ای مانند ایران است که دارای سرانه ی مصرف دارویی بالایی بوده و بیش از 92 درصد داروهای مصرفی آن در داخل تولید می شوند. کلمات کلیدی: مسئولیت مدنی ـ تولید دارو ـ عرضه دارو ـ تجویز دارو ـ فرآورده دارویی ـ حقوق ایران ـ حقوق انگلیس ـ حقوق آلمان